Koronawirus jest o wiele gorszy niż myślisz. Czyli rzecz o tym, w jaki sposób COVID-19 infekuje nasze umysły, a nie płuca.
Zadaj sobie następujące pytania: Czy czułbyś się bezpiecznie, biorąc leki bez recepty, gdybyś miał 98-procentowoą pewność, że nie wywołają one żadnego uszczerbku na twoim zdrowiu? Czy odważysz się wykorzystać wszystkie swoje oszczędności w jednorazowym programie, w którym masz 98 procent szans na utratę wszystkiego?
Z COVID-19 jest podobnie. Jako członek ogółu gatunku ludzkiego masz mniej więcej takie same szanse na śmierć z powodu koronawirusa, jak na wygraną w rozgrywce hazardowej. Wynika to zasad statystki, co oznacza, że jeśli nie masz już bardzo złego stanu zdrowia, jesteś bardzo stary lub bardzo młody, to twoje szanse na zachorowanie i śmierć są znacznie niższe, a nawet mogą sięgać zera.
Dlaczego więc tak wiele krajów wdraża środki zapobiegawcze w postaci społecznej kwarantanny, zamykając swoje granice, szkoły i odwołując mecze piłki nożnej w związku z czymś, co może przydarzyć się rzadziej niż możliwość utonięcia w ciągu jednego roku, a nawet uderzenie pioruna w ciągu trwania całego życia? Dlaczego więc załamuje się giełda, informacje podawane w mass mediach, nagłówki wiadomości, a także kanały społecznościowe oraz rozmowy osobiste w szkołach i miejscach pracy zdominowane zostały przez historie o tym, co zasadniczo jest nowym rodzajem łagodnej (w porywach do umiarkowanej) grypy? Nasze umysły są tak skonstruowane, że lubimy zwracać uwagę na groźnie brzmiące hasła, przyciągające wzrok dużymi, niepokojącymi liczbami. Gdy ten post został opublikowany po raz pierwszy, w 40 krajach zgłoszono łącznie 80 000 przypadków zachorowań na COVID-19, co stanowi zaledwie 0,0001% światowej populacji. Dla porównania, sezonowe epidemie grypy powodują, że od 3 do 5 milionów osób na całym świecie (do 0,06% populacji) jest wystarczająco chorych, aby wymagać leczenia, podczas gdy wiele innych przypadków pozostaje niewykrytych. Sezonowa grypa powoduje od 290 000 do 650 000 zgonów rocznie, co stanowi do 0,008% populacji. Do 5 maja na świecie zgłoszono 3 601 102 przypadków COVID-19, w tym znalazło się 248 347 ofiar.
Aby uchwycić pełną i bardzo realną moc koronawirusa, musimy wejść do „króliczej nory” rozwiniętej ludzkiej psychologii.
Koronawirus jest po prostu i prawie wyłącznie moralną paniką w najbardziej dosłownym tego słowa znaczeniu. Ludzkie ciała i umysły, całe społeczeństwa, systemy znaczeń, normy i moralność ewoluowały wraz z patogenami. Ustalenie, kto kogo prowadził w tym mrocznym scenariuszu, jest obecnie niejasne.
Aby zrozumieć tę dziwną dynamikę, zastanów się nad rażącą niezdolnością ludzi do wyciągania statystycznie poprawnych wniosków na temat rzeczywistego ryzyka w obecnej epidemii katastrofizmu dotyczącej COVID-19. Ludzka skłonność do ignorowania podstawowego prawdopodobieństwa i zamiłowanie naszego umysłu do zwracania się do „istotnych” informacji są dobrze udokumentowane. Tendencja negatywności jest jedną z najsilniejszych zaprogramowanych heurystyk mentalnych: Każda wskazówka zawierająca informacje o potencjalnych zagrożeniach będzie łatwiejsza do zapamiętania i prostsza do przekazania. W żargonie epidemiologów kulturowych sygnały niebezpieczeństwa opisujemy jako posiadające „wysoką zdolność uczenia się i zapamiętywania” lub wysoki potencjał przekazywania informacji w przypadku epidemii pomysłów. Ta cecha ma wyraźną przewagę ewolucyjną: Lepiej jest, jeśli jednak nie będziemy nadinterpretować niebezpieczeństwa. W większości przypadków natychmiastowe, mimowolne skojarzenia działają dobrze. Sygnały poświadczające obecność patogenów zwykle wywołują automatyczne reakcje wstrętu, aby pomóc nam uniknąć potencjalnego niebezpieczeństwa. Z czasem rozwinęliśmy także zdolność natychmiastowego reagowania na szereg sygnałów wizualnych i słuchowych, które niosą ze sobą wysokie prawdopodobieństwo obecności patogenu. Właśnie dlatego większość z nas jest tak bardzo obrzydzona obecnością myszy, szczurów lub robaków albo nawet dźwiękiem wąchania.
Samuel Paul Veissiere Ph.D.
