Większość osób przechodzi zakażenie koronawirusem SARS-CoV-2 łagodnie lub nawet bezobjawowo. Niestety nawet u tych pacjentów mogą wystąpić groźne powikłania.

1. Skutki COVID-19

Według danych Kancelarii Premiera najczęstsze skutki COVID-19 to:

• uszkodzenie mózgu i powikłania neurologiczne i psychiatryczne (udary, stany lękowe, depresja, mgła mózgowa, zapalenie mózgu i rdzenia kręgowego, obniżenie zdolności poznawczych),
• uszkodzenie serca i powikłania kardiologiczne (uszkodzenie lub zapalenie mięśnia sercowego, zatory i zakrzepy żylne, zawał),
• uszkodzenie płuc i powikłania pulmunologiczne (zwłóknienie płuc, trudności w oddychaniu, duszność, zadyszki).

Ale powikłania mogą dotyczyć także innych narządów. Decydującą rolę mają tutaj objawy, które się pojawiają.

2. Powikłania po COVID-19: u dzieci PMIS-TS, u dorosłych uszkodzenie narządów

Jeszcze niedawno sądziliśmy, że dla dzieci koronawirus nie jest groźny. Teraz okazuje się, że nawet jeśli maluchy przechodzą zakażenie bezobjawowo, to w wyniku powikłań może dojść do PMIS-TS, groźnego pediatrycznego wieloukładowego zespołu zapalnego, który w objawach przypomina chorobą Kawasakiego i sepsę. Na szczęście na razie są to rzadkie przypadki.

U osób dorosłych COVID-19 też może wywołać groźne powikłania. Jak koronawirus atakuje narządy?

• MÓZG: – naukowcy ostrzegają przed neurologicznymi powikłaniami po przejściu COVID-19, które występują także po wyleczeniu. Ich zdaniem konsekwencją może być m.in. rozwój choroby Alzheimera.

– Już w pierwszych publikacjach z Chin mówiono o tym, że nawet 70-80 proc. chorujących na COVID-19 może mieć objawy neurologiczne. Późniejsze, bardziej szczegółowe badania pokazywały, że przynajmniej 50 proc. pacjentów chorujących na COVID-19 ma któryś z objawów neurologicznych. Chorującym zaczęto wykonywać na szerszą skalę badania obrazowe, czyli rezonans magnetyczny (MRI) oraz tomografię komputerową (CT) i one również wykazywały u części pacjentów zmiany chorobowe w mózgu – tłumaczy prof. Krzysztof Selmaj w WP abcZdrowie.

Amerykańscy badacze już mówią o jednostce chorobowej określanej przez nich jako NeuroCOVID. Ich zdaniem po fali pandemii koronawirusa możemy się zmagać z falą długofalowych zmian w organizmie dotykających układu nerwowego, wywołanych przez wirusa.

• PŁUCA: SARS-CoV-2 uderza przede wszystkim w płuca, powodując ostre śródmiąższowe zapalenie płuc. Niestety powikłania po chorobie COVID-19 mogą być poważne. – Wirus powoduje nieodwracalne zmiany w płucach, zwłóknienie może postępować mimo wyzdrowienia – zauważa dr Paweł Grzesiowski w rozmowie z WP abcZdrowie.

– W skrajnych przypadkach wirus SARS-CoV-2 może skutkować ARDS, czyli zespołem ostrej niewydolności oddechowej. Większość z tych chorych umiera. U pozostałej części pacjentów, u których rozwinie się ARDS i przeżyją, prawdopodobnie dojdzie do istotnego uszkodzenia płuc i trwałej niewydolności oddechowej. To dotyczy tylko niewielkiego odsetka zakażonych – mówił w WP abcZdrowie pulmonolog prof. Robert Mróz.

• SERCE: Objawy zakażenia koronawirusa mogą przypominać ostry zawał. Koronawirus może poważnie uszkodzić serce:

– Jak wynika z doniesień naukowych z całego świata, koronawirus może powodować zawał mięśnia sercowego lub zapalenie tego mięśnia. W tych sytuacjach może dojść do pęknięcia mięśnia sercowego. Jest to bowiem jedno z powikłań mechanicznych zawału, rzadziej – piorunującego zapalenia mięśnia sercowego – tłumaczy kardiolog dr hab. n. med. Łukasz Małek.

• NERKI: Koronawirus może prowadzić do ostrej niewydolności nerek.

– W przebiegu choroby COVID-19 może dochodzić do ostrego uszkodzenia nerek i zdarza się to wcale nie tak rzadko. Ostra niewydolność nerek może dotyczyć do 10 proc. pacjentów. U chorych na COVID-19 występują zmiany w postaci białkomoczu lub krwinkomoczu. Te objawy dotyczą nawet 70 proc. pacjentów, którzy ciężko przechodzą zakażenie SARS-CoV-2, z kolei u osób, które mają łagodniejszą postać choroby, te zmiany występują rzadziej – wyjaśnia WP abcZdrowie nefrolog prof. dr hab. Magdalena Krajewska.

• WĄTROBA: u ok. 40 proc. pacjentów chorujących na COVID-19 wykryto nieprawidłowe wartości testów wątrobowych. Co ciekawe to mężczyźni przeważają w tej grupie.

Pojawia się pytanie, czy te nieprawidłowości, które wskazują na uszkodzenie wątroby, jak na przykład żółtaczka, są związane z bezpośrednim wpływem samego wirusa na wątrobę? Czy może za te zjawiska odpowiedzialny jest po prostu ciężki stan ogólny niektórych pacjentów, a także szereg agresywnych leków, stosowanych w terapii COVID-19, które mogą powodować skutki uboczne – tłumaczy w WP abcZdrowie dr hab. n. med. Piotr Eder z Kliniki Gastroenterologii, Dietetyki i Chorób Wewnętrznych Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu.

• JELITA: Wirus SARS-CoV-2 może atakować także jelita i jest w stanie namnażać się w obrębie tego organu.

– Takie objawy jak nudności, biegunka, wymioty, bóle brzucha występują bardzo rzadko jako izolowane objawy zakażenia wirusem SARS-CoV-2. Stanowią ok. 1-2 proc. wśród zakażonych pacjentów. Natomiast w przypadku pacjentów, którzy prezentują także symptomy zakażenia ze strony układu oddechowego, objawy jelitowe pojawiają się aż u ok. 91 proc. chorych – wyjaśnia w rozmowie z WP abcZdrowie prof. Agnieszka Dobrowolska, kierownik Katedry i Kliniki Gastroenterologii, Dietetyki i Chorób Wewnętrznych Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu.

Z powyższego wynika, że wirus SARS-CoV-2 może atakować wszystkie układy w organizmie człowieka:

• układ oddechowy – wywołując ostre zapalenie płuc i zespół ostrej niewydolności oddechowej;

• układ pokarmowy – powodując wymioty i biegunkę;

• układ krwionośny – przyczyniając się do niewydolności serca;

• układ nerwowy – z tego powodu pojawiają się objawy neurologiczne, takie jak ból głowy, zaburzenia świadomości, uczucie splątania;

• układ moczowy – powodując ostre uszkodzenie nerek.

Ponieważ wirus może wywołać nadmierną odpowiedź immunologiczną organizmu, w ciężkich przypadkach dochodzi do tzw. burzy cytokin.

– Okazuje się, że w pewnym momencie już nawet nie sam wirus uszkadza nasz organizm, tylko odpowiedzialna może być za to odpowiedź obronna naszego układu immunologicznego, wygenerowana przez infekcję. Prowadzi ona do tzw. burzy cytokinowej, która niejako rykoszetem uszkadza nasz własny organizm – tłumaczył dr hab. n. med. Piotr Eder w WP abcZdrowie.